قلعه نی وروحانیت شیعه

  روستای شهید پرور قلعه نی ازدیربازمهد انسانهای فرهیخته وعالمی بوده است که همچون چراغی فروزان راهبری دینی اهالی را به عهده داشته اند .

درروستای قلعه نی خانواده ای وجود دارد که به اولاد آخوند معرف هستند که فرزندان ونوادگان مرحوم شیخ عبدالرحیم 

 محسوب می شوند که خانواده های آخوند زاده وکیوانی اسحاق زاده منتسب به آن مرحوم می باشند.

شیخ عبدالرحیم درکمالات روحی ومعنوی وتزکیه نفس وقوت ایمان زبان زد اهل زمان خودش بوده است به گونه ای که مرحوم حاج اسماعیل ایل بیگی (فرزند نظر) که آن مرحوم را درک کرده است میگوید من شاهد آن بودم که کفشهای شیخ عبدالرحیم بدون دخالت دستی جلوش جفت می شد .

سالیانی هدایت معنوی ودینی مردم به عهده شیخ عبدالرحیم است وپس ازوفات وی مرحوم شیخ ابراهیم طلوعی (فرند کربلایی اسحاق ) پدرمرحومه آتو صاحب جان عهده دار زعامت دینی مردم گردیده وپس از آنمرحوم مرحوم شیخ حسنعلی وفرزندش شیخ غلامرضا  ضمن تاسیس مکتب خانه وآموزش قرآن به رفع وفتق اموردینی مردم می پردازند.

دهه های پایانی صده دوازده هجری شمسی(1280تا1300) جوانان روستا به تحصیل علوم دینی روی آورده  برای تحصیل علوم دینی راهی شهرستان تربت حیدریه می شوند که از آنها می توان به حاج شیخ موسی اسدی وشیخ عباس مولوی وشیخ مرادعلی مولوی وشیخ محمد باقرمولویان می توان اشاره نمودکه ازاین میان شیخ محمد باقرمولویان  ضمن اداره مکتب خانه مرحوم برادرش شیخ غلامرضامشغول وعظ دینی می گردد  .

  شالوده معنوی وفضای روحانی روستا وزهد وتقوای متدینین باردیگردرحدفاصل دهه 20و30موج دیگری می آفریند واینبار تعدا بیشتری از جوانان راهی حوزه علمیه تربت حیدریه می گردند که  مرحوم شیخ علی محمد دعواتی ومرحوم شیخ حبیب الله دعواتی ومرحوم شیخ محمد جان اسدی ومرحوم شیخ حسین اسدی   ومرحوم شیخ فتح الله اسدی ومرحوم شیخ ایوب اسدی ومرحوم یارمحمد اسدی رحمة الله علیهم وآقایان شیخ اباصلت اسدی وشیخ حبیب الله اسدی وشیخ غلامحسین اسدی وشیخ عیسی اسدی وشیخ حسین اسدی وشیخ حسن اسدی وشیخ رجبعلی مولوی  حفظهم الله را می توان نام بردکه ازبین اینها شیخ اباصلت اسدی وشیخ رجبعلی مولوی وشیخ غلامحسین اسدی وشیخ حبیب الله اسدی به کسوت ولباس مقدس روحانیت نائل گردیده ومشغول تبلیغ دین می گردند ولی  شیخ حبیب الله اسدی عزلت وگوشه نشینی وتجرد را اختیار وخدمت به مادر ناتوان وپیرش را هدف اصلی خویش می سازد واباصلت اسدی که دربین این چند نفرازذوق ذاتی واستعداد بالاتری برخورداراست ومنبرهای پرحرارتی هم دارد متاسفانه فریفته علوم جدید گردید وبا کندن لباس مقدس روحانیت تحصیل علوم غیرحوزوی را برگزید ووارد دانشگاه شد ونهایتا کارشناسی ادبیات را از دانشگاه گرفت وپس از طی دوران سربازی به استخدام شرکت کود شیمیایی درآمد وعمرش را دارد درحالیکه بازنشسته است سپری می کند ،تنها کسانی که  ازاین جمع درلباس مقدس روحانیت خدمت می نمایند حضرت حجة الاسلام آقای حاج شیخ غلامحسین اسدی وثقة الاسلام شیخ رجبعلی مولوی هستند که نقش اول را درهدایت ورهبری وارشاد دینی مردم جناب اسدی به عهده دارند به گونه ای که پررونق ترین ایام وعظ وخطابه دینی مربوط به سالهای بین دهه 50 تا70 است که حضرت حجة الاسلام شیخ غلامحسین اسدی پس ازطی مدارج سطوح عالی حوزوی ودرک محضراساتید برجسته حوزه علمیه مشهد همچون آیة الله قزوینی  به دعوت اهالی ادامه تحصیل را رها وراهی زادگاه خویش گردیده ونمازهای سه گانه را به جماعت اقامه وپس از نمازها به موعظه وارشاد مردم اعم از زن ومرد می پردازد به گونه ای که پامنبری های معظم له از غنای دینی واعتقادی محسوسی نسبت به سایرین برخوردارند وتمامی ایثارگران وشهداازپامنبریهای حضرتشان هستندوجناب ثقة الاسلام مولوی  نقش دستیار وکمک حجة الاسلام اسدی را دارند که ضمن کشاورزی اقامه جماعت درمسجد دیگرروستا راعهده داراست البته درحال حاضرجناب  اسدی به خاطر کهولت ومریضی  قادر به ارائه خدمت نیستند وجناب ثقة الاسلام مولوی عهده دار مراسمات دینی مردم می باشند حفظهما الله تعالی.

نسل بعد روحانیت مربوط به سالهای دهه 50است که تعدادی دیگرازجوانان عزم تحصیل علوم دینی می نمایند که از آنها به حجة  الاسلام مرحوم سید محمد حسینی وثقة الاسلام شیخ محمد ایل بیگی وثقة الاسلام شیخ امین اسدی می توان اشاره نمود که متاسفانه هرسه اینها جذب نهادها ودستگاههای دولتی گردیده وبجز مرحوم سید محمد حسینی که درتابستانها ودرایام مسافرت به قلعه نی گاها منبر می رفت آن دو بزرگوار دیگر حتی برای یک بار هم که شده برای مردم روستا منبر نرفته اند وآقای ایل بیگی دوران بازنشستگی نیروی انتظامی وآقای اسدی دوران بازنشستگی اوقاف را سپری می نمایند وامید است با توجه به کهولت وناتوانی جناب حجة الاسلام حاج شیخ غلامحسین اسدی رسالت خویش را باز یافته وضمن تقویت بنیه علمی خویش درحد توان  امورات دینی مردم دیار خود را سامان دهند .

وآخرین نسل ازروحانیت مربوط به اواخردهه 50واوایل دهه 60 می باشد که منحصر است در دونفریکی  مرحوم حجة الاسلام شهید حبیب الله مشتاقی ودیگری حجة الاسلام والمسلمین شیخ علی اسحاق زاده که همزمانی تحصیل این دوبزرگوار درحوزه های علمیه مشهد وقم  با انقلاب اسلامی ودفاع مقدس وعرق انقلابی این بزرگواران باعث می شود که این دو به همراه جوانان انقلابیِ  روستا یک پای در جنگ ودفاع مقدس وپای دیگر در حوزه داشته باشند  به گونه ای که از آغازین روزهای دفاع مقدس هم مرحوم شهید مشتاقی وهم آقای اسحاق زاده بارها وبارها درصفوف مقدم نبرد ودربین رزمندگان حضوردارند که سرانجام درحالیکه این دوبزرگوار به همراه محمد رضا اسحاق زاده درعملیات غرور آفرین والفجر8 شرکت داشتند ابتدا برادر جناب حجة الاسلام والمسلمین اسحاق زاده پاسدار سرافراز اسلام شهید محمد رضا اسحاق زاده جمعی لشکر17 علی ابن ابیطالب قم به شهادت می رسد وبه فاصله کوتاهی جناب حجة الاسلام جبیب الله مشتاقی درکسوت مقدس روحانیت جمعی بسیج روحانیت قم به درجه رفیع شهادت نائل می گردند که با توجه به زهد وتقوای مثال زدنی مرحوم شهید حجة الاسلام مشتاقی مردم قلعه نی یکی از امیدهای بزرگ نسل های آینده برای هدایت وارشاد ورهبری دینی مردم  را ازدست می دهند وجناب حجة الاسلام اسحاق زاده با قامتی خمیده درحالیکه گرد وغبار صحنه های نبرد ازچهره اش هویدا بود ولی بااراده ای پولادین وعزمی استواردرفاصله ای کوتاه پیکر غرقه به خون دو علمدار رشید ودو برادر وهمکلاسی وهمرزم خویش را همچون عقابی تیز چنگ از بهبهه نبرد نابرابر حق وباطل بردوش گرفت ودرمیان استقبال پرشور مردم شهید پرور وولایت مدار ودیندارتربت حیدریه وخصوصا روستای شهید پرور قلعه نی تشیع  وتحویل خانواده های چشم انتظارشان داد به گونه ای که نعره های شیر زخم خورده جبهه ها روحانی مبارز وبسیجی  دلاوربا محاسنی خضاب درحالیکه حامل پیکر غرقه به خون  همرزم وبرادر شهیدش است رادرمراسم تشییع  شهدا درتربت حیدریه بزرگان وتاریخ انقلاب ودفاع مقدس هرگز از یاد نخواهند برد خصوصا آنجا که فرزند یک ساله برادر شهیدش را در آغوش گرفته بود وبا سخنان واولتیماتم های آتشینش  آمریکا ودبیر کل وقت سازمان ملل جناب پرزدکوئیار را مورد تمسخر وتهدید قرار می دادوبا تکبیرهای حضارتایید می شد ازبیادماندگار ترین خاطرات حماسی نسل متدین وانقلابی دیار پیشکسوتان شهادت وخون است .مراسمی که به گفته امام جمعه وقت تربت حیدریه جناب حجة الاسلام والمسلمین معصومی وصاحب نظران باشکوه ترین وحماسی ترین تشییع جنازه شهدا درتربت حیدریه نام گرفت .

درحال حاضر جناب حجة الاسلام والمسلمین شیخ علی اسحاق زاده آخرین (1)وجوانترین روحانی روستای شهید پرور قلعه نی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ودفاع مقدس  اگرچه حضورمستمر درجبهه های جنگ وداغ عزیزانش وبد اخلاقی های بعد ازجنگ  محاسنش را سفید کرده است ولی خوشبختانه بعد ازجنگ برخلاف خیلی ازاطرافیانش دنبال سهم خواهی واستفاده  مادی نبود  وهرپیشنهاد استخدامی را رد نمود والحمد لله با احتساب ایام انقلاب وجنگ   قریب 30 سال است که تمام وقت درحوزه های علوم دینی مشهد وقم به خوشه چینی محضر بزرگان دین مشغول است وچند سالی است که دوره اجتهاد را سپری می نماید.

روحیه تواضع وفروتنی وزهد وپارسایی وبی رغبتی به عناوین اجتماعی وخودمانی وبی تکلف بودن  وصراحت لهجه متاسفانه باعث گردیده قدرش دربین عوام مردم ناشناخته باشد علیرغم اینکه ازمرید بازی فراری است خواص ونزدیکان ومشهدیها خصوصا طلاب ودانشجویان جوان  مشهد وقم همچون نگینی قیمتی اورا احاطه نمو ده اند خداوند شهدای عزیز را غریق رحمت واسعه خودش قرار دهد وعلمای شیعه خصوصا دانشمند محترم برادر بسیجی حضرت حجة الاسلام والمسلمین اسحاق زاده حفظه الله تعالی را پاسدار اسلام ناب محمدی (ص) وتشیع سرخ علوی (ع) وخون برادر وهمرزمان شهیدش قراردهدوخداوند تعالی  ایشان را به پوشیدن ردای وراثت انبیاء  (العلماء ورثة الانبیاء)که به حق زیبنده روح بلند معظم له است مفتخر فرماید وما ونسل های آینده را توفیق کسب فیض ودرک محضرشان عنایت فرماید.آمین یا رب العالمین 

تذکرواعتذار: ضمن عرض پوزش از عزیزانی که نامشان دراین پست برده شده است برای جلوگیری ازتملق وچاپلوسی عنوان هریکی از بزرگواران را با توجه به مرتبه علمی آنها بیان نموده ایم اگرچه ساحت علمای دین مبرای از توجه والتفات به عناوین  است وکمترعالم وارسته وزاهدی است که طالب ومشتاق عنوانی ازعناوین فوق باشد هرچند هنوز برای روند استفاده از این القاب قانون خاصی وضع نشده است اما بر اساس قانونی نانوشته اما متعارف در حوزه اگر بخواهیم برای تنویرافکارعمومی این القاب را به ترتیب بشماریم باید به ترتیب زیر پیش برویم:

القاب حوزوی

ثقة الاسلام
ثقة الاسلام به طلاب مبتدی و مقدمات‌خوان اطلاق می‌شود. دوره ی مقدمات از آغاز طلبگی تا پایان کتاب شرح لمعه است که معمولا در شش سال(بشزطی که بجزتحصیل اشتغال دیگری نداشته باشد ) به پایان می‌رسد. در این دوره طلاب با ادبیات عرب به طور مفصل و فقه و اصول به صورت نیمه استدلالی آشنا می‌شوند.

حجةالاسلام
حجةالاسلام به طلاب دوره‌ سطح گفته می‌شود. در این دوره طلاب سه کتاب فرائدالاصول معروف به رسائل و کفایة الاصول را که در علم اصول نگاشته شده است به همراه کتاب مکاسب تلمذ می‌کنند. این کتب شامل فقه و اصول استدلالی است که به صورت متن محور تدریس می‌شود. این معمولاً چهارسال به طول می‌انجامد.(بشزطی که بجزتحصیل اشتغال دیگری نداشته باشد )

حجةالاسلام والمسلمین
با ورود به مرحله بعد و اشتغال به درس خارج، لقب طلاب کمی سنگین‌تر می‌شود و به آنان حجة الاسلام و المسلمین گفته می‌شود. دوره‌ی خارج ادامه دوره‌ی سطح است و در آن فقه و اصول به صورت مفصل و استدلالی بحث می‌شود با این تفاوت که متن محور نیست و استاد کتاب خاصی را محور درس قرار نمی‌دهد و بحث آزاد است.معمولا پس از ده سال تحصیل مستمر فارغ ازهرشغلی محقق می شود.
آیت الله
آیت الله به کسی اطلاق می‌شود که دوره‌ی خارج را با موفقیت گذرانده باشد و به درجه اجتهاد رسیده باشد. اجتهاد به این معناست که این فرد این توانایی را دارد که خود با استفاده از ادله و مبانی فقهی و اصولی احکام را استخراج کند. مجتهد خود بر دو گونه است، کسی که در برخی از ابواب فقه مجتهد است که وی را مجتهد متجزی می‌نامند و کسی که در تمام ابواب فقه مجتهد است.این معمولا ده سال طول می کشد.(بشزطی که بجزتدریس وتحصیل اشتغال دیگری نداشته باشد )

آیت الله العظمی
به مراجع تقلید آیت الله العظمی گفته می‌شود. مرجع تقلید مجتهد اعلم جامع الشرایط است. هر مجتهدی به مقام مرجعیت نمی‌رسد. برخی از این عنوان و مقام فرار می‌کنند مانند مرحوم سید محمد فشارکی و برخی به احترام استاد خود ردای مرجعیت بر تن نمی‌کنند مانند شیخ محمدعلی کاظمی نویسنده فوائد الاصول که تقریر نویس درس میرزای نائینی است و برخی خود قائل به مرجعیت دیگری هستند.

واژه‌هایی دیگر نیز برای تجلیل از مقام علمی روحانیون استفاده می‌شود مانند :

 1. علامه: مانند علامه مجلسی که امروزه بیشتر در مورد کسانی که در زمینه فلسفه، کلام و عرفان متبحر هستند به کار می رود.
  

2. ملّا: مرحوم سید احمد زنجانی در کتاب «الکلام یجر الکلام» اشاره می کند که ملّا همان «مولی»(سرپرست) است. ملاصدرای شیرازی از علمایی است که با این عنوان شناخته می شود.

3. آخوند: هم ایشان می گوید:«آخوند مخفف آقا خوانده است.»(الکلام یجر الکلام/ ج۱/ص۹۳) علمایی چون آخوند خراسانی به این لقب خطاب می شدند.

4. شیخ: عنوان شیخ نیز از عناوین مهم به شمار می رفته است. شیخ انصاری از جمله مجتهدانی است که با عنوان شیخ خطاب می شود. در دروس خارج فقه و اصول عنوان «شیخ» حتی بدون ذکر «انصاری» نشان از «شیخ انصاری» دارد.

  5. میرزا: مخفف میرزاده است و ابتدا فقط برای سادات استفاده می شده ولی بعدها برای غیر آن هم استفاده شده است.(همان منبع) امروزه بیشتر به کسانی که مادرشان سید است میرزا خطاب می شود. در میان عالمان دینی لقب میرزا شایع است مانند: میرزای شیرازی و میرزای قمی صاحب قوانین(آنگونه که آیت الله سید احمد زنجانی در الکلام یجر الکلام ذکر می کند میرزای قمی ابتدا به «ملا ابوالقاسم» مشهور بوده است.)

نکته دیگری که ذکر آن در اینجا خالی از لطف نیست آنکه بعضی از القابی که امروز به کار می روند پیش تر در معنی دیگری به کار برده می شدند. مثلا:

   1. ثقة الاسلام امروزه در معنی طلبه آشنا به علوم ادبیات عرب و با آشنایی مقدماتی با فقه و اصول به کار می رود اما پیش تر به معنی آیت الله العظمی به کار می رفت. مثلا مرحوم کلینی با عنوان «ثقة الاسلام کلینی» شناخته می شود.
   2. حجة الاسلام نیز پیش تر برای مرجع تقلید اعلم زمان به کار می رفت. مثل حجت الاسلام شفتی و حجت الاسلام ملا قربانعلی زنجانی که در عین آن که مرجع تقلید بودند اما این لقب برایشان استفاده می شد.

---

(1) متاسفانه از دهه 60به اینطرف وبعد از حجج اسلام شهید مشتاقی واسحاق زاده گرایش جوانها به سمت تحصیلات دانشگاهی است ودربین جوانان محصل حوزوی نداریم واین زنگ خطری برای دینداری آینده اهالی است که امیداست از نگاه متدینین مغفول واقع نشود .