قلعه نی ازپیدایش تا امروز

 

أَعُوذُ بِاللَّه‏ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیم 

قلعه نی، روستایی است ازتوابع بخش زاوه شهرستان تربت حیدریه که اخیرا درتقیسیمات کشور ی ودرپی تبدیل شدن دهستان زاوه به شهرستان ازتابعیت تربت حیدریه منتزع وازتوابع شهرستان زاوه در استان خراسان رضوی ایران محسوب می شود 

جمعیت

این روستا در شهرستان زاوه قرار دارد وبراساس سرشماری مرکزآمارایران 

 در سال 1385، جمعیت آن 1489 نفر (378خانوار) 714 مرد و775 زن

ودرسال 1390جمعیت آن 1280  نفر ( 364 خانوار )617  مرد و663 زن بوده‌است.

روستای قلعه نی درحدفاصل تربت حیدریه وزاوه ،18کیلومتری شرق تربت حیدریه و7کیلومتری غرب زاوه  درمسیرجاده تربت حیدریه به فریمان واقع شد ه است  

برای رفتن به قلعه نی  ازفلکه 22بهمن تربت حیدریه وارد جاده فریمان شده وبا پشت سرگذاشتن جاده های فرعی صومعه وملک آباد وآبرود واسماعیل آباد و کاریزک ناگهانی و نصرآباد وارد اولین فرعی سمت راست شده وطی حدود 2کیلومتر به روستامی رسیم .

قلعه نی، همانطور که ازاسمش پیداست قلعه ای با نیزار های فراوان درگذشته های نه چندان دوربوده است که امروز متاسفانه هیچ اثری از آن نیزار ها نیست زیرا درابتدای پیدایش این روستا دارای چشمه زار های فراوانی بوده است که موجب رویش نی های فراوانی می شده است ولی کم کم دراثر خشکسالیهای متمادی آب چشمه ها رو به کاهش می گذارد ونی زارها هم رو به انقراض گذاشته وجای خود را به زمین های کشاورزی می دهند که تا چندی پیش بقایای چشمه ها ونیزار ها درمناطقی که دراصطلاح محلی به ولنگ ( یعنی زمین بی صاحب ورها )معروف بود به چشم میخورد ازجمله ولنگ میان ده وولنگ کوشه وولنگ کلاته سید ودوروک معروف ترین آنها بودند

درپی کم آب شدن چشمه ها ی طبیعی اهالی مسیر جوشش آب چشمه ها را کند وکاو می نمایند که حاصل این جستجوتبدیل چشمه ها به قناتهایی است که اولین قنات بنام قلعه نی ومتعاقب آن قنات های خانیک ، میان ده ،کوشه و ریوند ایجادمیگردد که قنات ریوند آخرین وپرآبترین آن بوده که مشترک بین روستاهای قلعه نی وشهن آباد وکنگ بوده است .

ایل وتبار

از روی نام خانوادگی  میتوان تا اندازه ای به ایل و تبار ساکنین قلعه نی  پی برد.البته باید توجه داشت که نام خانوادگی یا نام فامیل یا فامیل یا فامیلی بخشی از نام یک شخص است که تعلق فرد را به یک فامیل یا خانواده بیان می‌کند.همچون بسیاری از کشورهای جهان،  در ایران نیز نام خانوادگی فرزند قانونا به صورت پیش فرض از پدر و اجداد پدری اخذ می‌گردد.

نام‌های خانوادگی ممکن است دارای پسوند، میانوند، پیشوند و یا فاقد آن باشند. با این‌حال اغلب نام‌های خانوادگی معمولاً نسبی بوده و فرد یا فامیل را به یک فرد مهم (محمدی، حسینی، ...)، به یکی از اجداد (مهدی‌پور، محمدزاده، ...)، به یک محل (تبریزی، اصفهانیان، شیرازی، ...)، به یک شغل یا حرفه (صراف، جواهریان، پزشکزاد، ....)، به یک دودمان (آل‌هاشم، بنی‌هاشمی، ....)، به یک ویژگی بدنی (خوش‌چهره، ....) یا فیزیکی (قهرمان، قوی‌پنجه، ....) نسبت می‌دهند

امروزه اتباع ایران مجموعا حدود ۱۰ هزار نام خانوادگی مختلف دارند که از میان آن‌ها واژه‌های محمدی، حسینی، احمدی و موسوی به ترتیب دارای بیشترین شمار کاربرد بصورت انفرادی و یا ترکیبی با واژگان دیگر می‌باشند.

در ایران، انتخاب نام خانوادگی به شکل امروزین آن از سالهای انقلاب مشروطیت در میان قشر روشنفکر جامعه معمول شد. با پایان جنگ جهانی اول اداره سجل احوال تهران آغاز به کار نمود و بعدها در زمان رضا شاه و در سال ۱۳۰۴ لوایحی به تصویب مجلس شورای ملی رسید که بر اساس آن استفاده از القاب گذشته منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای کلیه اتباع ایران اجباری گردید.

بنابراین تاقبل ازسال1297 (زمان مشروطه )یعنی95سال پیش و1304(زمان رضا شاه ) یعنی 88 سال پیش (اجباری شدن ) نام خانوادگی یا فامیل وجود نداشته است وافراد بانام پدریا اجدادشان شناخته می شده اند.

نام خانوادگی درروستای شهید پرور قلعه نی حاکی از اصالت واقعی یا تبعی آن خانواده است .

اصیل ترین خانواده ای که درقلعه نی وجود دارد خانواده ای است که قدیمی ترها بنام  اولاد حاج محمد حسن وجوانترها بنام اولاد حاج ابراهیم می شناسند که تا چند سال پیش برروی قبر این دو بزرگ مقبره ای درگورستان حضرتی قلعه نی ساخته شده بود که پس از خراب شدن آن دیگرساخته نشد ودرحال حاضربه صورت مکعبی بتنی( ۳متردر3متردرنیم متر)  برجسته تراز سایر قبور موجود است ، که درآنجا دو سنگ قبرهست که مربوط به پدروپسری است بنام حاج ابراهیم وحاج محمد حسن البته باید توجه داشت که حاج محمد حسن پسر حاج ابراهیم بزرگ واو پسر حاج محمد حسن بزرگ واو پسر حاج ابوالقاسم بزرگ است که بخاطر تغییر مکان های متوالی گورستانهای قلعه نی از باغ مزار (که درحال حاضرتبدیل به باغی شده است ودرتصرف  وراث مرحوم حاج عباسعلی ملاحسن ودرنزدیکی دبستان است ) به فرنگرد (گورستانی بین شهن آباد وگنگ بالا) اثری از قبوراجداد این دو بزرگ دردست نیست  .

بنابراین حاج محمد حسن کوچک فرزندانی بنام ابراهیم ومحمد حسن واسحاق  وعلی اکبر  دارد که تا قبل از اجباری شدن نام خانوادگی بعنوان اولاد حاج محمد حسن بزرگ شناخته می شده اند وبعد از اجباری شدن نام خانوادگی  فرزندان  محمد حسن وابراهیم نام واحد خانوادگی دعواتی (دعوا دهنده ) محمد ورضا که فرزندان اسحاق هستند اسحاق زاده وابراهیم فرزند دیگر اسحاق نام خانوادگی طلوعی (طلوع کننده درمقابل دعوا دهنده )وقاسم که فرزند علی اکبراست نام خانوادگی ناصری(یاری کننده یکی ازطرفین دعوا که پسرعموهایش هستند )را انتخاب می نمایند ناگفته نماند که  حاج محمد حسن نوه های دختری فراوانی هم داشته که دراولاد سال محمد ها (بعضی از مولوی هاوایل بیگی های کنونی ) واولاد علی (جدحاج مراد علی شجاعی وجدهادی شجاعی وجدحاج اسماعیل شجاعی )ولرها (دادمنش های کنونی)و ....... پراکنده هستند واطلاع دقیقی دردست نیست .

ایل بیگی ها از دارو دسته مندلی  از سرزمین ایران قدیم یعنی سمرقند و بخارا هستند .

اسدی ها از تبار عرب چمبرشاهی  که میگویند از اعراب مهاجر هستند .ونام خانوادگی اسدی برگرفته شده از نام فردی بنام اسد هست که جد بعضی ازاسدی های کنونی است . 

محمدی ها(به اولاد سال محمد معروفند ) قاینی الاصل بوده ودرسالهای نه چندان دور به قلعه نی مهاجرت نموده اند.

سادات حسینی  فرزندان سید یوسف هستند که اصالتا گنابادی یا قاینی هستند وقبل ازیوسف که مرقدش درتپه شمالی قبرستان حضرتی  واقع است نشان دیگری موجود نیست .

مولوی ها (به اولاد سال عبد الله ها معروفند )وقومی مهاجرند .

دادمنش وسکوندی لرهای تبعیدی ازخرم آباد به قلعه نی هستند .

فامیل های دیگری نیز در قلعه نی ساکنند که وابستگی هایی به این دو قوم دارند .

بطور کلی چون درصد سال اخیر نام خانوادگی رایج شده است ودرابتدا به عنوان طرحی فراگیر واجباری بوده است مامور ثبت احوال به محلات شهری وروستایی مراجعه می نمو ده است  واگر افراد ازقبل نام خانوادگی انتخاب نکرده بودند (مثل دعواتی وطلوعی وناصری که قبلا اشاره شد ) مامور پرسیده است پسرچه کسی  هستی ونام خانوادگی اش را منتسب به پدرش ثبت نموده است(مثل اسحاق زاده . محمد زاده . عباس زاده . حسن زاده . محمدی . حسینی . یوسفی . اسدی و.........) وبرای جلوگیری از تداخل نام خانوادگی ها درکل کشور ،تمام فامیل ها پسوندی دارند که معمولا محل سکونت آنهاست ونام های خانوادگی قدیمی درروستای ما بدون استثاء پسوند قلعه نی را بهمراه دارند.

نام های خانوادگی موجود درقلعه نی عبارتند از:

1- آخوند زاده

2-  اسحاق زاده

3-   اسدی

4-   ایل بیگی

5-    بنایی

6-    پارسا

7-    پاسبان

8-    چالش

9-    چراغ آخر

10-  چمران

11-  چهاردیواری

12-  حسن زاده

13-  حسینی

14-  خاکپور

15-  خدادوست

16-  خلنگ

17-  خمار

18-  خندان

19-  دادمنش

20-  دست برسر

21-  دست بسین

22-  دعواتی

23-  ذبیحی

24-  رجبی

25-  رستم زاده

26-  رشنواز

27-  رکابدار

28-  رمش

29-  رمضانی

30-  روضه خوان

31-  زنگنه

32-  سجادی

33-  سکوندی

34-  شجاعی

35-  صائبی

36-  صداقت

37-  طلوعی

38-  ظریف منش

39-  ظهیرنژاد

40-  عباس زاده

41-  علمدار

42-  علیزاده

43-  فولادی

44- فیوضی

45-  کوهجانی

46-  کوهستانی

47-  کوهی

48-  کیوانی

49-  لاله

50-  محمد زاده

51-  محمدی

52-  مشتاقی

53-  مولوی

54-  مولویان

55-  مهاجر

56-  مهرالدین

57-  مهرخواه

58-  مهرفر

59-  ناصری

60-  نبی پور

61-  هنرور

62-  یزدان پناه

63-  یعقوب زاده

64-  یعقوبی

65-  یوسفی

لطفااگرفامیل عزیزی ازقلم افتاده ویا اطلاع دقیق تر وبیشتری عزیزان ازسابقه خانواده ها وفامیل دارند دربخش نظرات یاد آوری بفرمایند حتما درویرایش های بعدی لحاظ خواهد شد -

درفرصتی دیگر انشا الله ازقلعه نی بیشتربرایتان خواهیم گفت

تنها استدعایمان ازقلعه نی زاده های عزیزمخصوصا بزرگترها ومحاسن سفیدان این است که تا قبل ازاینکه تاریخ قلعه نی به فراموشی سپرده شود ما را کمک ویاری نمایند واگرمطلب یا نکته ای ازقلم افتاده یا قابل اصلاح می دانند دربخش نظرات برای ما ارسال تا درویرایش های بعدی مد نظر قرار وخود سندی باشد برای نسل های آتی که درجستجوی تاریخ زادگاهشان خواهند بود

التماس دعا